Protium serratum
-
ชื่อวิทยาศาสตร์แบบเต็ม:
Protium serratum Engl. -
Status:
ACCEPTED -
Synonyms
- Amyris ambrosiaca Moc. & Sessé ex DC.
- Bursera serrata Wall.
- Bursera serrata Wall. ex Colebr.
- Bursera serrata var. serratissima Haines
- Dracontomelon laoticum Evrard & Tardieu
- Icica bengalensis Voigt
- Icica indica Wight & Arn.
- Icica serrata DC.
- Limonia pentagyna Roxb.
- Schinus benghalensis Buch.-Ham.
- Schinus niara Buch.-Ham.
- Schinus saheria Buch.-Ham.
- Tingulonga serrata (Wall. ex Colebr.) Kuntze
-
ชื่อสามัญ::
- - -
ชื่อไทย::
- มะแฟน -
ชื่อท้องถิ่น::
- มะแฟน - ค้อลิง ปี ผี พีแซ แฟนส้ม ส้มแป้น - Mafan - กะตีบ, กะโปกหมา (ประจวบคีรีขันธ์); ค้อลิง (ชัยภูมิ); ปี (ภาคเหนือ); ผี, พีแซ, ฟีแซ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่); แฟนส้ม (เลย); มะตรี (เขมร-จันทบุรี); มะแฟน (ภาคกลาง, ภาคเหนือ); ส้มแป้น (นครราชสีมา); สัพะตรี (เขมร-จันทบุรี) -
อาณาจักร::
Plantae -
ไฟลัม::
Tracheophyta -
ชั้น::
Magnoliopsida -
อันดับ:
Sapindales -
วงศ์::
Burseraceae -
สกุล:
Protium
วันที่อัพเดท : 17 ส.ค. 2563 09:16 น.
วันที่สร้าง: 17 ส.ค. 2563 09:16 น.
-
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา :- ไม้ต้น- ไม้ต้น สูงได้ถึง 30 ม. แยกเพศต่างต้น มีน้ำยางใส เปลือกชั้นในหนาเป็นชั้น มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งอ่อน แผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ ช่อดอก ก้านดอก ใบประดับ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกด้านนอก หรือเกลี้ยง ไม่มีหูใบ ใบประกอบปลายคี่ ใบย่อยมี 2-4 คู่ ก้านใบประกอบยาว 5-7 ซม. ใบย่อยรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 3-15 ซม. ปลายแหลมยาว โคนเบี้ยว ขอบจักฟันเลื่อยหรือเรียบ ก้านใบสั้น ใบย่อยใบปลายยาวได้ถึง 4 ซม. ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ยาวได้ถึง 15 ซม. ใบประดับขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ดอกสีครีม ก้านดอกยาว 1-2 มม. ขยายในผล กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก กลีบดอก 5 กลีบ รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 2-3 มม. เกสรเพศผู้ 10 อัน ติดด้านนอกจานฐานดอก ก้านชูอับเรณูสั้น เป็นหมันในดอกเพศเมีย จานฐานดอกเป็นวง จักมน รังไข่มีขนสั้นนุ่ม มี 3-5 ช่อง ลดรูปในดอกเพศผู้ ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรจัก 5 พู ผลผนังชั้นในแข็ง จักเป็นพู เส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2.5 ซม. ผนังหนา ส่วนมากมี 1-3 ไพรีน ขนาด 0.5-1 ซม. ใบเลี้ยงรูปฝ่ามือ- ไม้ต้น สูงได้ถึง 30 ม. แยกเพศต่างต้น มีน้ำยางใส เปลือกชั้นในหนาเป็นชั้น มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งอ่อน แผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ ช่อดอก ก้านดอก ใบประดับ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกด้านนอก หรือเกลี้ยง ไม่มีหูใบ ใบประกอบปลายคี่ ใบย่อยมี 2-4 คู่ ก้านใบประกอบยาว 5-7 ซม. ใบย่อยรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 3-15 ซม. ปลายแหลมยาว โคนเบี้ยว ขอบจักฟันเลื่อยหรือเรียบ ก้านใบสั้น ใบย่อยใบปลายยาวได้ถึง 4 ซม. ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ยาวได้ถึง 15 ซม. ใบประดับขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ดอกสีครีม ก้านดอกยาว 1-2 มม. ขยายในผล กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก กลีบดอก 5 กลีบ รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 2-3 มม. เกสรเพศผู้ 10 อัน ติดด้านนอกจานฐานดอก ก้านชูอับเรณูสั้น เป็นหมันในดอกเพศเมีย จานฐานดอกเป็นวง จักมน รังไข่มีขนสั้นนุ่ม มี 3-5 ช่อง ลดรูปในดอกเพศผู้ ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรจัก 5 พู ผลผนังชั้นในแข็ง จักเป็นพู เส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2.5 ซม. ผนังหนา ส่วนมากมี 1-3 ไพรีน ขนาด 0.5-1 ซม. ใบเลี้ยงรูปฝ่ามือ
-
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :- เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงใหญ่ ผลัดใบ ลำต้น: สูง 10-25 ม. ลำต้นค่อนข้างเปลาตรง เปลือกต้น: เปลือกสีน้ำตาล แตกเป็นสะเก็ดโต ๆ เรือนยอดค่อนข้างทึบ ใบ: เป็นช่อแบบขนนก ช่อใบติดเรียงสลับ แต่ละแขนงจะมีใบย่อย 3-11 ใบ ติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ยกเว้นใบยอดช่อจะเป็นใบเดี่ยว ทรงใบรูปรี หรือรูปแกนขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 6-13 ซม. โคนใบเบี้ยว ปลายใบหยักคอดเป็นติ่ง เนื้อใบหนา ใบแก่เกลี้ยง จะเปลี่ยนเป็นสีแดงอิฐหรือสีแสด ขอบใบอ่อนหยัก เป็นฟันเลื่อย ส่วนใบแก่มักเรียบ หรือเป็นคลื่นห่าง ๆ ดอก: เล็กสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ออกรวมกันเป็นช่อโต ๆ ตามง่ามใบและปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ และดอกแยกเพศ โคนกลีบรองกลีบดอกติดกันเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๆ 5 แฉก กลีบดอก มี 5 กลีบ มีขนด้านนอก เกสรผู้มี 10 อัน ผล: ค่อนข้างกลม เป็นปุ่มปม 2-4 พู วัดผ่าศูนย์กลางได้ 1-2 ซม. ผลสุกสีน้ำตาลดำ- เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงใหญ่ ผลัดใบ สูง 10-25 เมตร ลำต้นค่อนข้างเปลาตรง เปลือกสีน้ำตาล แตกเป็นสะเก็ดโต ๆ เรือนยอดค่อนข้างทึบ ใบ เป็นช่อแบบขนนก ช่อใบติดเรียงสลับ แต่ละแขนงจะมีใบย่อย 3-11 ใบ ติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ยกเว้นใบยอดช่อจะเป็นใบเดี่ยว ทรงใบรูปรี หรือรูปแกนขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 6-13 ซม. โคนใบเบี้ยว ปลายใบหยักคอดเป็นติ่ง เนื้อใบหนา ใบแก่เกลี้ยง จะเปลี่ยนเป็นสีแดงอิฐหรือสีแสด ขอบใบอ่อนหยัก เป็นฟันเลื่อย ส่วนใบแก่มักเรียบ หรือเป็นคลื่นห่าง ๆ ดอก เล็กสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ออกรวมกันเป็นช่อโต ๆ ตามง่ามใบและปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ และดอกแยกเพศ โคนกลีบรองกลีบดอกติดกันเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๆ 5 แฉก กลีบดอก มี 5 กลีบ มีขนด้านนอก เกสรผู้มี 10 อัน ผล ค่อนข้างกลม เป็นปุ่มปม 2-4 พู วัดผ่าศูนย์กลางได้ 1-2 ซม. ผลสุกสีน้ำตาลดำ- เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงใหญ่ ผลัดใบ สูง 10-25 เมตร ลำต้นค่อนข้างเปลาตรง เปลือกสีน้ำตาล แตกเป็นสะเก็ดโต ๆ เรือนยอดค่อนข้างทึบ ใบ เป็นช่อแบบขนนก ช่อใบติดเรียงสลับ แต่ละแขนงจะมีใบย่อย 3-11 ใบ ติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ยกเว้นใบยอดช่อจะเป็นใบเดี่ยว ทรงใบรูปรี หรือรูปแกนขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 6-13 ซม. โคนใบเบี้ยว ปลายใบหยักคอดเป็นติ่ง เนื้อใบหนา ใบแก่เกลี้ยง จะเปลี่ยนเป็นสีแดงอิฐหรือสีแสด ขอบใบอ่อนหยัก เป็นฟันเลื่อย ส่วนใบแก่มักเรียบ หรือเป็นคลื่นห่าง ๆ ดอก เล็กสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ออกรวมกันเป็นช่อโต ๆ ตามง่ามใบและปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ และดอกแยกเพศ โคนกลีบรองกลีบดอกติดกันเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๆ 5 แฉก กลีบดอก มี 5 กลีบ มีขนด้านนอก เกสรผู้มี 10 อัน ผล ค่อนข้างกลม เป็นปุ่มปม 2-4 พู วัดผ่าศูนย์กลางได้ 1-2 ซม. ผลสุกสีน้ำตาลดำ
-
ระบบนิเวศ :- ขึ้นเป็นกลุ่ม ๆ ตามป่าเบญจพรรณทั่วไป ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 100-800 เมตร
-
การกระจายพันธุ์ :- ขึ้นเป็นกลุ่ม ๆ ตามป่าเบญจพรรณทั่วไป ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 100-800 เมตร ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดเพาะ- ขึ้นเป็นกลุ่ม ๆ ตามป่าเบญจพรรณทั่วไป ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 100-800 เมตร ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดเพาะ
-
การขยายพันธุ์ :- การเพาะเมล็ด- การเพาะเมล็ด
-
แหล่งที่พบภายในประเทศ :- เชียงราย- ลำปาง- ลำปาง- พะเยา, เชียงราย- นครราชสีมา- เชียงราย- กำแพงเพชร- กำแพงเพชร, ตาก- ลำปาง- ลำปาง- ลำพูน, ลำปาง- พะเยา- เชียงราย, ลำปาง, พะเยา- แม่ฮ่องสอน- ชัยภูมิ- ชัยภูมิ- ตาก- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- พะเยา, เชียงราย- พะเยา, เชียงราย- เชียงราย, พะเยา- ลำปาง, ตาก- เชียงใหม่- เชียงใหม่- เชียงใหม่- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- ชลบุรี- ชลบุรี- ชลบุรี- กระบี่, ตรัง- จันทบุรี- เชียงใหม่- พะเยา, น่าน- พะเยา, น่าน- ลำพูน, ลำปาง- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- ชัยภูมิ, เพชรบูรณ์- ชัยภูมิ, เพชรบูรณ์- พังงา- สุโขทัย, ลำปาง- กาญจนบุรี, ตาก- กาญจนบุรี, ตาก- อุตรดิตถ์- พิษณุโลก- ชัยภูมิ- ชัยภูมิ- ชัยภูมิ- ชัยภูมิ- เพชรบูรณ์- พิษณุโลก- พิษณุโลก- กาฬสินธุ์- ตาก- ตาก- ราชบุรี- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- เชียงใหม่- แพร่, อุตรดิตถ์- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- พะเยา- พะเยา- กาญจนบุรี- เชียงใหม่- เชียงใหม่- เชียงใหม่- เชียงใหม่- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- เชียงใหม่- เชียงใหม่- เชียงใหม่- เชียงใหม่- แม่ฮ่องสอน- แม่ฮ่องสอน- ชุมพร- ตาก
-
รายละเอียดอื่นๆ ของแหล่งที่พบ :- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ดอนศิลา- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ดอยพระบาท- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ดอยพระบาท- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ทับพญาลอ- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ป่าเขาภูหลวง- อุทยานแห่งชาติ ขุนแจ- อุทยานแห่งชาติ คลองลาน- อุทยานแห่งชาติ คลองวังเจ้า- อุทยานแห่งชาติ แจ้ซ้อน- อุทยานแห่งชาติ แจ้ซ้อน- อุทยานแห่งชาติ ดอยขุนตาล- อุทยานแห่งชาติ ดอยภูนาง- อุทยานแห่งชาติ ดอยหลวง- อุทยานแห่งชาติ ถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ- อุทยานแห่งชาติ ไทรทอง- อุทยานแห่งชาติ ไทรทอง- อุทยานแห่งชาติ น้ำตกพาเจริญ- อุทยานแห่งชาติ น้ำตกแม่สุรินทร์- อุทยานแห่งชาติ น้ำตกแม่สุรินทร์- อุทยานแห่งชาติ ภูซาง- อุทยานแห่งชาติ ภูซาง- อุทยานแห่งชาติ แม่ปืม- อุทยานแห่งชาติ แม่วะ- อุทยานแห่งชาติ ศรีลานนา- อุทยานแห่งชาติ ศรีลานนา- อุทยานแห่งชาติ ศรีลานนา- อุทยานแห่งชาติ สาละวิน- อุทยานแห่งชาติ สาละวิน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาเขียว-เขาชมภู่- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาเขียว-เขาชมภู่- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาเขียว-เขาชมภู่- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาประ-บางคราม- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาสอยดาว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เชียงดาว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยผาช้าง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยผาช้าง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยผาเมือง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยเวียงหล้า- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยเวียงหล้า- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ตะเบาะ-ห้วยใหญ่- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ตะเบาะ-ห้วยใหญ่- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า โตนปริวรรต- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ถ้ำเจ้าราม- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ทุ่งใหญ่นเรศวร- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ทุ่งใหญ่นเรศวร- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า น้ำปาด- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูขัด- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเขียว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเขียว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเขียว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเขียว- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูผาแดง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเมี่ยง-ภูทอง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเมี่ยง-ภูทอง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูสีฐาน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่ตื่น- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่ตื่น- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่น้ำภาชี- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่ยวมฝั่งขวา- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่ยวมฝั่งขวา- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่เลา-แม่แสะ- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ลำน้ำน่านฝั่งขวา- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ลุ่มน้ำปาย- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ลุ่มน้ำปาย- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ลุ่มน้ำปาย- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เวียงลอ- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เวียงลอ- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สลักพระ- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สันปันแดน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สันปันแดน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สะเมิง- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สันปันแดน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สันปันแดน- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อุทยานเสด็จในกรมหลวงชุมพร- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อุ้มผาง
-
รายละเอียดการนำมาใช้ประโยชน์ :
- อาหาร,สมุนไพร,ที่อยู่อาศัย,เนื้อไม้ใช้ทำ กระดานพื้น ฝาบ้าน
สิ่งมีชีวิตที่เกี่ยวข้อง
ระไมรอด
Antidesma cuspidatum
มะลิเลื้อย
Jasminum nitidum