พื้นที่นำร่อง

ข้อมูลสิ่งมีชีวิต

หน้าแรก ข้อมูลสิ่งมีชีวิต Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh.

มะหวด

ชื่อวิทยาศาสตร์:

Lepisanthes rubiginosa
ชื่อวิทยาศาสตร์แบบเต็ม:

Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh.
ชื่อไทย:

- มะหวด

- มันปู

- มะหวด, กำชำ

- หวดฆ่า หวดค่า (อุดรธานี), สีหวด (นครราชสีมา), สีฮอกน้อย หวดลาว (ภาคเหนือ), มะหวดป่า หวดคา (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), หวดเหล้า (ภาคตะวันตกเฉียงเหนือ, คนเมือง), กำซำ กำซ่ำ มะหวด (ภาคกลาง), ชันรู มะหวดบาท มะหวดลิง (ภาคตะวันออกเฉียงใต้), ก้าจ้า น้าซ้า มะจ้า หมา
อาณาจักร:
ไฟลัม:
ชั้น:
อันดับ:
วงศ์:
สกุล:
ปีที่ตีพิมพ์:

-

ที่มา : สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ปรับปรุงล่าสุด : 4 ก.ค. 2566

ที่มา : สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ปรับปรุงล่าสุด : 4 ก.ค. 2566

วันที่อัพเดท : 12 มิ.ย. 2566 12:11 น.

วันที่สร้าง: 12 มิ.ย. 2566 12:11 น.

ข้อมูลทั่วไป

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

- ไม้ต้น สูง 16 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดกลมหรือรี เปลือกเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ดสีน้ำตาลปนเทา กิ่งมีขนยาวสีน้ำตาลแดงหนาแน่น ใบ ประกอบแบบขนนกชั้นเดียว ปลายคู่ เรียงเวียนสลับ ใบย่อย 3-9 คู่ รูปไข่หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ ปลายใบป้านถึงเรียวแหลม โคนใบมนถึงรูปลิ่มกว้าง ขอบใบเรียบ แผ่นใบหนามีขนนุ่มสีน้ำตาล ดอก สีขาวอมเหลือง มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงตามปลายกิ่ง ดอกแยกเพศร่วมต้น กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้างเกือบกลม กลีบดอก 4-5 กลีบ รูปไข่กลับ มีก้านกลีบสั้นๆ ปลายก้านมีเกล็ดและมีสัน 2 สัน รูปคล้ายกระบอง ปลายมีขนยาว จานฐานดอกเป็นวง ผล แบบผลผนังชั้นใน แข็ง มีเนื้อ เมล็ดเดียว รูปกลมรี สีม่วงเข้มหรือดำ แยกเป็น 2 พู ผิวเกลี้ยง เมล็ดกลมรีสีน้ำตาลมัน

- ไม้ต้น สูง 2-3 เมตร ใบ เดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปรี ถึงรูปไข่กลับ ผิวใบเกลี้ยง ปลายใบมน ดอก ขนาดเล็กสีเขียวอ่อน แยกเพศอยู่ต้นเดียวกัน ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ ผล แก่สีชมพูถึงแดง ผลกลมแป้น มี 10-12 พู แตกเมื่อแห้ง

- ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 10 เมตร ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ใบย่อยมี 3-6 คู่ รูปไข่ถึงรูปไข่กลับ กว้าง 2-11 ซม. ยาว 3-30 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ผิวใบ มีขน ดอก สีขาวถึงสีเหลืองอ่อนๆ ออกเป็นช่อตั้งจากปลายยอด หรือซอกใบ ยาวถึง 50 ซม. มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดอกย่อย ขนาดเล็ก แยกเพศ กลีบรองดอก 5 กลีบ กลีบดอก 4 (-5) กลีบ เกลี้ยงหรือมีขนนุ่ม โคนกลีบแคบ มีขนและมีเกล็ดเล็กๆ 2 เกล็ด เกสรผู้ 8 อัน ผล รูปรีเว้าเป็นพู ผิวเกลี้ยง ผลอ่อนสีเขียว แล้วเปลี่ยน เป็นสีเหลืองแดงจนแก่จัดสีม่วงดำ เมล็ดสีน้ำตาลดำ ไม่มีเนื้อหุ้ม

- ไม้ต้น สูง 16 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดกลมหรือรี เปลือกเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ดสีน้ำตาลปนเทา กิ่งมีขนยาวสีน้ำตาลแดงหนาแน่น
ใบ : ประกอบแบบขนนกชั้นเดียว ปลายคู่ เรียงเวียนสลับ ใบย่อย 3-9 คู่ รูปไข่หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ ปลายใบป้านถึงเรียวแหลม โคนใบมนถึงรูปลิ่มกว้าง ขอบใบเรียบ แผ่นใบหนามีขนนุ่มสีน้ำตาล
ดอก : สีขาวอมเหลือง มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงตามปลายกิ่ง ดอกแยกเพศร่วมต้น กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้างเกือบกลม กลีบดอก 4-5 กลีบ รูปไข่กลับ มีก้านกลีบสั้นๆ ปลายก้านมีเกล็ดและมีสัน 2 สัน รูปคล้ายกระบอง ปลายมีขนยาว จานฐานดอกเป็นวง
ผล : แบบผลผนังชั้นใน แข็ง มีเนื้อ เมล็ดเดียว รูปกลมรี สีม่วงเข้มหรือดำ แยกเป็น 2 พู ผิวเกลี้ยง เมล็ดกลมรีสีน้ำตาลมัน

- ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงถึง 16 เมตร กิ่งแขนงรูปทรงกระบอกเป็นร่อง เมื่อยังอ่อนอยู่มีขนสั้นๆ ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงเวียนสลับ ใบย่อยรูปรีถึงรูปใบหอก ปลายใบมนถึงแหลมหรือเรียวแหลม โคนใบกลมหรือรูปลิ่มกว้าง ดอกสีขาวหรือแกมเหลือง ออกเป็นช่อกระจุกรวมเป็นช่อใหญ่ที่ปลายกิ่ง กลิ่นหอม กลีบเลี้ยง 4-5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ ผลเมล็ดแข็ง มี 1-3 พู เมื่อสุกสีม่วงเข้มถึงเกือบดำ เมล็ดรูปทรงรีแกมขอบขนาน

- เป็นไม้พุ่มผลัดใบหรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงของต้นประมาณ 5-10 เมตรและสูงได้ถึง 15 เมตร ทรงพุ่มกลมหรือเป็นรูปไข่ เปลือกต้นเป็นสีน้ำตาล แตกเป็นร่องตามยาว กิ่งแขนงเป็นรูปทรงกระบอกเป็นร่อง ที่กิ่งก้านมีขนละเอียด เมื่อยังอ่อนอยู่จะมีขนสั้นๆ เจริญเติบโตได้ดีในดินแทบทุกชนิด ชอบดินทุกชนิดที่ระบายน้ำได้ดี ชอบแสงแดดจัด

ระบบนิเวศ :

- พบกระจายพันธุ์ทั่วทุกภาคของประเทศ ขึ้นตามป่าผลัดใบ ดิบแล้ง ชายป่า ริมลำธาร ระดับความสูง 300-1,200 เมตร

- พบตามที่น้ำกร่อย บริเวณป่าพรุน้ำกร่อย แต่สามารถขึ้นได้ดีตามป่าโปร่ง ป่าดิบ ที่ราบเชิงเขา

แหล่งที่พบภายในประเทศ :

- สมุทรปราการ

- อุตรดิตถ์,แพร่

- สมุทรปราการ

- สระบุรี

- สุราษฎร์ธานี

- ราชบุรี

- สระบุรี

- จันทบุรี

- อุทัยธานี

- นครราชสีมา

- ระนอง

- กาญจนบุรี

- อุบลราชธานี

- เพชรบูรณ์

- พังงา

- กำแพงเพชร

- ชัยภูมิ

- สตูล

- เพชรบูรณ์, พิษณุโลก

- สระบุรี

- สระแก้ว

- สุพรรณบุรี

- เลย

- ขอนแก่น

- กาญจนบุรี

- ตรัง, สตูล

- กาญจนบุรี

- ชลบุรี

- กำแพงเพชร

- จันทบุรี

- ฉะเชิงเทรา, ชลบุรี, ระยอง, จันทบุรี, สระแก้ว

- ลพบุรี

- บุรีรัมย์

- พะเยา, น่าน

- ชัยภูมิ, เพชรบูรณ์

- พังงา

- กาญจนบุรี, ตาก

- อุตรดิตถ์

- อุบลราชธานี

- พิษณุโลก

- ชัยภูมิ

- เลย

- พิษณุโลก

- บึงกาฬ

- อุตรดิตถ์

- ตาก

- ราชบุรี

- อุบลราชธานี

- พะเยา

- กาญจนบุรี

- อุทัยธานี, กาญจนบุรี, ตาก

- สุรินทร์

- ศรีสะเกษ

- อุทัยธานี, กาญจนบุรี, ตาก

- สุรินทร์

- ศรีสะเกษ

- ชุมพร

- ตาก

- ลำปาง

- สมุทรปราการ

- หนองคาย

- ป่าชุมชนอาลอ-โดนแบน

- พื้นที่ทะเลสาบสงขลา

รายละเอียดอื่นๆ ของแหล่งที่พบ :

- บางกระเจ้า

- พื้นที่ชุ่มน้ำหนองบงคาย

- อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ อำเภอลับแล อุตรดิตถ์, อำเภอวังชิ้น อำเภอเด่นชัย แพร่

- พื้นที่คุ้งบางกะเจ้า อำเภอพระประแดง

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่าแก่งคอย

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า เขาท่าเพชร

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า เขาประทับช้าง

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า เขาวงจันแดง

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า คุ้งกระเบน

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ถ้ำประทุน

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ป่าเขาภูหลวง

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ป่าเลนคลองม่วงกลวง

- เขตห้ามล่าสัตว์ป่า อุทยานสมเด็จพระศรีนครินทร์กาญจนบุรี

- อุทยานแห่งชาติ แก่งตะนะ

- อุทยานแห่งชาติ เขาค้อ

- อุทยานแห่งชาติ เขาลำปี-หาดท้ายเหมือง

- อุทยานแห่งชาติ คลองลาน

- อุทยานแห่งชาติ ตาดโตน

- อุทยานแห่งชาติ ทะเลบัน

- อุทยานแห่งชาติ ทุ่งแสลงหลวง

- อุทยานแห่งชาติ น้ำตกสามหลั่น

- อุทยานแห่งชาติ ปางสีดา

- อุทยานแห่งชาติ พุเตย

- อุทยานแห่งชาติ ภูกระดึง

- อุทยานแห่งชาติ ภูเวียง

- อุทยานแห่งชาติ ลำคลองงู

- อุทยานแห่งชาติ หมู่เกาะเภตรา

- อุทยานแห่งชาติ เอราวัณ

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาเขียว-เขาชมภู่

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาสนามเพรียง

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาสอยดาว

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขาอ่างฤาไน

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ซับลังกา

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดงใหญ่

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดอยผาช้าง

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ตะเบาะ-ห้วยใหญ่

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า โตนปริวรรต

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ทุ่งใหญ่นเรศวร

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า น้ำปาด

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า บุณฑริก-ยอดมน

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูขัด

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเขียว

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูค้อ-ภูกระแต

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูเมี่ยง-ภูทอง

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ภูวัว

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่จริม

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่ตื่น

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่น้ำภาชี

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ยอดโดม

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เวียงลอ

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สลักพระ

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยขาแข้ง

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยทับทัน-ห้วยสำราญ

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยศาลา

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยขาแข้ง

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยทับทัน-ห้วยสำราญ

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยศาลา

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อุทยานเสด็จในกรมหลวงชุมพร

- เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อุ้มผาง

- บริเวณโดยรอบโรงไฟฟ้าและเหมืองแม่เมาะ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง

- บริเวณโดยรอบโรงไฟฟ้าพระนครใต้ อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ

- ป่าดงดิบกะลา ป่าภูสิงห์ และป่าดงสีชมพู หนองคาย

- สุรินทร์

การกระจายพันธุ์ :

- นิเวศวิทยา อินเดีย เอเชียตะวันออก เฉียงใต้ ประเทศไทยพบทุกภาค ตามป่าผลัดใบ ริมลำธารหรือ ชายป่าชื้น ที่ระดับความสูงถึง 1,200 เมตร ออกดอกและติดผลตลอดปี

ลักษณะทางสัณฐานวิทยา :

- ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. มีขนยาวหนาแน่นตามกิ่ง แผ่นใบด้านล่าง ช่อดอก ใบประดับ และกลีบเลี้ยง ใบประกอบปลายคู่ เรียงเวียน ใบย่อยส่วนมากมี 2-6 คู่ รูปไข่ รูปไข่กลับ หรือแกมรูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 30 ซม. ก้านใบสั้น ช่อดอกยาวได้ถึง 50 ซม. ก้านดอกสั้น กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้างเกือบกลม ยาว 1-2.5 มม. ดอกสีขาวอมเหลือง กลีบดอกรูปไข่กลับ ยาว 2-5 มม. เกล็ดที่ปลายกลีบมีขนเครา ก้านชูอับเรณูยาว 1.5-5 มม. มีขนยาว รังไข่มี 3 ช่อง ผลจัก 3 พู รูปรีแคบ ยาว 0.8-1.3 ซม. ไร้ก้าน สีเขียว เปลี่ยนเป็นสีส้มหรือแดง สุกสีม่วงหรือดำ เมล็ดยาวประมาณ 1 ซม. ขั้วเมล็ดขนาดเล็ก

- ใบ - เป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงเวียนสลับ แก่นกลางใบประกอบยาวประมาณ 10-30 เซนติเมตร มีใบย่อยประมาณ 3-6 คู่ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่ถึงรูปไข่กลับ ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2-11 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-30 เซนติเมตร แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้ม ผิว
ใบด้านล่างมีสีอ่อนกว่า ผิวใบมีขนนุ่มปกคลุมอยู่ทั้งสองด้าน แผ่นใบบางแต่ค่อนข้างเหนียวและย่นเป็นรอย ส่วนใบอ่อนมีสีน้ำตาลอมเขียว
ดอก - เป็นสีขาวถึงสีเหลืองอ่อนๆ ออกดอกเป็นช่อแบบแยกแขนงตั้งจากปลายยอดหรือซอกใบใกล้ปลายยอด มีความยาวถึง 50 เซนติเมตร ดอกย่อยเป็นสีขาวมีขนาดเล็กและมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดอกเป็นแบบแยกเพศ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.8-1 เซนติเมตร มีกลีบดอก 4-5 กลีบ เกลี้ยงหรือมีขน กลีบดอกเป็นสีขาว โคนกลีบแคบ มีขนและมีเกล็ดเล็ก 1 เกล็ด ที่มีสันนูน 2 สัน ดอกมีเกสรเพศผู้ 8 ก้าน ก้านเกสรมีขนสีน้ำตาลอ่อนๆ ส่วนก้านเกสรเพศเมียยาวและไม่มีขน ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ ลักษณะของกลีบเป็นรูปครึ่งวงกลม กลีบนอก 2 กลีบจะเล็กกว่ากลีบในและมีขนที่ด้านนอก โดยจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนมีนาคม
ผล - เป็นผลสดแบบมีเนื้อ ลักษณะของผลเป็นรูปรีเว้าเป็นพู ผิวผลเกลี้ยง ผลมีขนาดกว้างประมาณ 0.5-1 เซนติเมตรและยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ผลมีพู 2 พู ผิวเกลี้ยงเปลือกและเนื้อบาง ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองแดง และจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำเมื่อแก่จัด เนื้อผลฉ่ำน้ำมีรสหวานใช้รับประทานได้ ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาลดำเป็นมัน 1 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดมะหวดเป็นรูปทรงรีแกมรูปขอบขนาน โดยจะติดผลช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม

การขยายพันธุ์ :

- การเพาะเมล็ดและการทำกิ่งตอน

ข้อมูลการนำไปใช้ประโยชน์

ส่วนของตัวอย่างที่นำมาใช้ :

- ราก ใบ ผล เมล็ด

วัตถุประสงค์การนำมาใช้ประโยชน์ :

- สมุนไพร

รายละเอียดการนำมาใช้ประโยชน์ :

- ราก : แก้ไข แก้พิษภายใน ตำพอกศีรษะแก้ไข้ ปวดศีรษะ พอกรักษาโรค ผิวหนัง ผื่นคัน ต้มน้ำดื่มแก้ซาง ใบ : รองพื้นและคลุมข้าวสำหรับทำขนมจีนเพื่อกันบูด ผล : บำรุงกำลัง เมล็ด : แก้โรคไอหอบ ไข้ซางเด็ก ไอกรน

- ใบอ่อนรับประทานแทนผัก ผลมีรสหวาน รับประทานได้ ราก แก้ไข้ แก้พิษฝีภายใน ศีรษะแก้ไข้ ปวดศีรษะและพอกรักษาโรคผิวหนังผื่นคันเมล็ด แก้โรคไอหอบ ไข้ซางเด็ก

สถานภาพการคุกคาม

สถานภาพการคุกคาม (โลก) :

- สิ่งมีชีวิตที่มีสถานภาพเป็นกังวลน้อยที่สุด Least Concern: LC (IUCN, 2019)

ที่มาของข้อมูล

พิพิธภัณฑ์

Barcode	ชื่อพิพิธภัณฑ์	จังหวัด	ลักษณะ







Barcode	ชื่อพิพิธภัณฑ์	จังหวัด	ลักษณะ

ข้อมูลสิ่งมีชีวิต

มะหวด

ชื่อวิทยาศาสตร์:

ชื่อวิทยาศาสตร์แบบเต็ม:

ชื่อไทย:

อาณาจักร:

ไฟลัม:

ชั้น:

อันดับ:

วงศ์:

สกุล:

ปีที่ตีพิมพ์:

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ระบบนิเวศ :

แหล่งที่พบภายในประเทศ :

รายละเอียดอื่นๆ ของแหล่งที่พบ :

การกระจายพันธุ์ :

ลักษณะทางสัณฐานวิทยา :

การขยายพันธุ์ :

ส่วนของตัวอย่างที่นำมาใช้ :

วัตถุประสงค์การนำมาใช้ประโยชน์ :

รายละเอียดการนำมาใช้ประโยชน์ :

สถานภาพการคุกคาม (โลก) :

สิ่งมีชีวิตที่เกี่ยวข้อง

สาหร่ายไส้ไก่

Ulva clathrata

ยางวาด

Dipterocarpus chartaceus

เม่าไข่ปลา

Antidesma ghaesembilla

ข้าวเฉียงพัทลุง

Oryza sativa

ถั่วลาย

Centrosema pubescens

ข้อมูลสิ่งมีชีวิต

มะหวด

ชื่อวิทยาศาสตร์:

ชื่อวิทยาศาสตร์แบบเต็ม:

ชื่อไทย:

อาณาจักร:

ไฟลัม:

ชั้น:

อันดับ:

วงศ์:

สกุล:

ปีที่ตีพิมพ์:

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ระบบนิเวศ :

แหล่งที่พบภายในประเทศ :

รายละเอียดอื่นๆ ของแหล่งที่พบ :

การกระจายพันธุ์ :

ลักษณะทางสัณฐานวิทยา :

การขยายพันธุ์ :

ส่วนของตัวอย่างที่นำมาใช้ :

วัตถุประสงค์การนำมาใช้ประโยชน์ :

รายละเอียดการนำมาใช้ประโยชน์ :

สถานภาพการคุกคาม (โลก) :

สิ่งมีชีวิตที่เกี่ยวข้อง

สาหร่ายไส้ไก่ Ulva clathrata

ยางวาด Dipterocarpus chartaceus

เม่าไข่ปลา Antidesma ghaesembilla

ข้าวเฉียงพัทลุง Oryza sativa

ถั่วลาย Centrosema pubescens

สาหร่ายไส้ไก่

Ulva clathrata

ยางวาด

Dipterocarpus chartaceus

เม่าไข่ปลา

Antidesma ghaesembilla

ข้าวเฉียงพัทลุง

Oryza sativa

ถั่วลาย

Centrosema pubescens